Неге "Макмал-Каракол" темир жолун куруу үчүн Американын компаниясы тандалды?

Кыргызстанда "Макмал - Каракол" темир жолун куруу пландары бар, анын жүзөгө ашырылышы үчүн болжол менен 3 миллиард доллар инвестиция талап кылынат.

Инвестициялар боюнча улуттук агенттик жана "Кыргыз темир жолу" мамлекеттик прадприятиси "All American Rail Group Global Infrastructure Partner LLC" консорциуму менен мамлекеттик-жеке өнөктөштүк келишимин түздү, "Трансевразийский маршрут" долбоору боюнча "долбоордун кумдук алаңы" форматында.

Инвестициялар боюнча улуттук агенттиктин директору Талантбек Иманов, бул долбоор Кыргызстандагы темир жолу тармагындагы биринчи ГЧП (мамлекеттик-жеке өнөктөштүк) долбоору болорун баса белгиледи.

"Инвестициялардын суммасы болжол менен 3 миллиард долларды түзөт, бул жаңы жумуш орундарын түзүп, транспорттук инфраструктураны жакшыртат, келечекте экономикалык пайда камсыз кылат", - деп билдирди ал.

Кээ бир кыргызстандыктар бул долбоорду оң кабыл алышты, анткени ал өлкөнүн транспорттук системасын өнүктүрүүгө жана коңшулар менен байланыштарды жакшыртууга көмөктөшөрүн, ушунун натыйжасында эл аралык аянтта экономиканын атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн жогорулатууга жардам берет. Бирок жарандын арасында америкалык компаниянын ишенимдүүлүгү тууралуу суроолор жасап жаткан скептиктер да бар. Бул суроолорго Санжар Момбеков жооп берди.

Бул долбоор азыр кандай этапта турат?

Учурда долбоор дагы эле жүзөгө ашырылган жок. Жакында эле келишим түзүлдү, жана Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин токтомуна ылайык, долбоор расмий түрдө бекитилди. Анын жүзөгө ашырылышы ГЧП форматында жүргүзүлүп, кабыл алууга чечим чыгарга көрсөтмө болгон.

Мыйзамга ылайык, жеке сунуштарды берүү мүмкүнчүлүгү каралган, бул инвесторлорго долбоорлорду жүзөгө ашыруу үчүн идеяларды сунуштоого мүмкүндүк берет.

Долбоор инновациялык чечимдерди камтыгандыктан, ал долбоордун кумдук алаңы форматында сунушталды, бул идеяларды сыноо жана бардык тараптар жабдууну ылайыкташтырылса, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетине долбоорду тиешелүү технологияларды киргизүү үчүн өткөрүүгө мүмкүндүк берет.

Ошондой эле долбоордук кумдук алаңы форматында, эгер ал инновациялык элементтерди камтыса, конкурссуз жүзөгө ашыруу мүмкүн.

Макмал – Каракол күтүлгөндөй эле биринчи темир жол долбоору болот. Америкалык компания биринчи жекече демилгисини сунуш кылгандыктан, анын арызы каралган.

Бул долбоор өлкө үчүн кандай мааниге ээ?

Макмал – Каракол темир жолун куруу Кыргызстан үчүн экономикалык жана социалдык мааниси бар. Долбоор экспортту колдойт жана транснационалдык транспорттук хабды түзүү үчүн маанилүү элемент болушу мүмкүн.

Мазыркы учурда ГЧП келишими түзүлгөн, ал кызматташтыктын негизги шарттарын аныктайт. Ресурстук жана техникалык шарттарды да, кийинки кошумча келишимдерде такталып турат. Бул долбоордун колдоосун билдирип турат, бирок техникалык-экономикалык негиздеме жана башка маанилүү детальдар дагы иштелип чыгат. Келишимдин алкагында тараптар, бир жагынан "Кыргыз темир жолу", экинчи жагынан "All American Rail Group Global Infrastructure Partner LLC" консорциуму, биргелешип ТЭО түзүүгө жана макулдашууга, ошондой эле бардык техникалык жана финансылык маселелерди чечүүгө милдеттенишет.

Ошентип, долбоор азырынча баштапкы этабында турат жана анын келечектеги жүзөгө ашырылышы каржылоо жана техникалык-экономикалык негиздеме боюнча кийинки келишимдердин жыйынтыктарынан көз каранды болот.

Неге ушул америкалык компания тандалды?

Бул жерде "Кыргыз темир жолу" бул компания менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп, ГЧП борбору бул процедурага колдоо көрсөткөндүгүн белгилеп өтүү маанилүү.

Международдук консорциум "All American Rail Group Global Infrastructure Partner LLC" бир нече компанияларды жана темир жол линияларын, станцияларын жана интермодалдык терминалдарды курууда жана модернизациялоодо чоң тажрыйбасы бар өнөктөш уюмдарды камтыйт. Бул компания мамлекеттик органдар менен бардык керектүү макулдуктарды алган.

Башка компанияларга эмне үчүн көңүл бурулган жок?

Кыргызстандагы ГЧП мыйзамына ылайык, инвесторлорду тартуунун үч жолу каралган:

• Ачык конкурс,

• Түз сүйлөшүүлөр,

• Долбоордук кумдук алаңы - ГЧП долбоорлорун сынап көрүү механизми.

Бул долбоордун жүзөгө ашырылышы долбоордун кумдук алаңы форматында түзүлгөн. Консорциум "All American Rail Group Global Infrastructure Partner LLC" биринчи жолу арыз берген, бул мыйзамга ылайык алардын сунушун карап чыгууга мүмкүндүк берди. Ошентип, компанияны тандоо сүйлөшүүлөрдүн келишимдүү процессинин жыйынтыгы болуп, субъективдүү тандоо эмес.

Келишимдин түзүлүшү тараптарга баштапкы баа берүүгө жана андан аркы өнүгүүнүн келечегин аныктоого мүмкүндүк берет. Эгерде долбоор техникалык, финансылык жана кайтарымдуулук жагынан өтө мүмкүнчүлүккө ээ болсо, мамлекеттик жана жеке өнөктөштөр кийинки келишимдерүү иштээсин улантышат.

Макмал - Каракол темир жолу "Кытай-Кыргызстан-Узбекистан" темир жолу менен байланышымы?

Макмал – Каракол темир жолу өлкөнүн түштүгүн жана жашынын бириктирип жатат. Ал келечекте "Кытай – Кыргызстан – Узбекистан" темир жолунун бир бөлүгү болушу мүмкүн.

Бирок ГЧП алкагында ал ички темир жол катары каралат. Америкалык компаниянын эксперттери бул долбоорду рецензиялоочу чоң масштабдагы темир жол инициативасынын биринчи кадамы катары белгилешти.