Жаза күчөтүлөт. Алдамчылык өзгөчө оор кылмыш катары таанылып калат

Бүгүнкү күндө жарандардын укук коргоо органдарына алдамчылык аракеттери боюнча кайрылууларында туруктуу өсүү байкалууда (КРнын Жазык кодексинин 209-беренеси). Бул байланышта Ички иштер министрлиги (ИИМ) мындай кылмыштар үчүн кылмыш жообун күчөтүү боюнча сунуш менен чыкты. Өзгөртүү долбоору коомдук талкууга берилди.

ИИМ билдиргендей, алдамчылык фактылары боюнча көпчүлүк иштер же жабылат, же кылмыш ишин козгоо боюнча чечимдер кабыл алынат, анткени курмандык менен күнөөкөрдүн ортосунда көп учурда жарандык-укуктук мамилелер бар.

«Кимдир бирөөнүн мүлкүн ээлөө фактылары көрүнүктүү болгондо да, көпчүлүк иштер сотко жетпейт, анткени КРнын 209-беренесинин формулировкаларында алдамчылык мүлккө жарандык укуктук мамилелерди негиз катары эсептебөө маселеси бар», — деп билдиришти реформанын демилгечилери.

Мындан тышкары, алдамчылык иштерин тергөө процессинде, алар азырынча жеңил кылмыштар катары классификацияланган учурда, айыптоону билдиргенден кийин камакка алуу чарасын колдонуу мүмкүнчүлүгү жок. Бул ИИМде зыяндын компенсациясы маселелери боюнча териштирүүгө кыйынчылыктарды жаратууда.

«Соттук практика көрсөткөндөй, материалдык зыяндын кыйла чоң болушу үчүн айыпталуучуларга көп учурда айып төлөө жазалары белгиленет, ал эми өзгөчө ири зыян учурлары, өзгөчө кызматтык абалынан пайдаланган учурларда, соттор пробациялык көзөмөлгө алат», — деп кошумчалашты ведомстводон.

Бул жагдайлар кылмыш процесси боюнча негизги принциптердин бири болгон — жаза жеткирилбестигин принципин бузат, бул болсо күнөөкөрлөргө чыныгы салдар тартуулабай алдамчылык аракеттерин кылууга мүмкүнчүлүк берет, — деп айтылат негиздеме катында.

Жогоруда айтылгандарды эске алып, ИИМ 209-беренени өзгөрткөн формулировканы сунуштайт, ал «...ошондой эле макулдашылган милдеттерди атайылап аткарбоо менен байланышкан» фразасын киргизүүнү сунуштайт.
Эркиндиктен ажыратуу мөөнөттөрүн узартуу сунушталууда жана айып төлөөнү жаза катары жоюу сунушталууда. Алдамчылык оор жана өзгөчө оор кылмыштар категориясына киргизилет.

Ички иштер министрлиги алдамчылар үчүн эркиндиктен ажыратуу мөөнөтүн беш жылдан жети жылга чейин белгилөөнү сунуштайт.