Таластагы заводдор иштебей жатат: бизнесмен каржылоо издеп жатат

Жеке ишкер Алымбек Алтымышович Чаткалбаев Талас облусунун Айматов районуна караштуу Бейшеке айылындагы редакцияга vb.kg аркылуу каржылоо издөөнүн жардамын сурап кайрылды.

Ишкердин айтуусунда, буудай жана картошка кайра иштетүү заводдору жергиликтүү фермерлер үчүн маанилүү ресурс болуп, көптөгөн жумуш ордун түзүп, өлкөнүн азык-түлүк коопсуздугун жогорулатууга жардам бере алат. Бирок, акча жетишсиздигинен улам, проект ишке ашырылбай калды. Мурда ийгиликтүү иштеген тажрыйбасына карабай, анын каржылоо боюнча арызы четке кагылган, эми ал жергиликтүү бийликтен заводдорду ачуу жана аймактагы кайра иштетүү тармагын өнүктүрүү үчүн жардам күтүүдө.

«Талас облусунда кант буудайын ийгиликтүү өстүрүш үчүн бардык шарттар бар, - дейт Чаткалбаев. - Биз 2000 гектарга чейин айыл чарба жерин ээлеп, 100,000 тонна түшүм жыйноону пландап жатабыз. Бул чоң потенциал, биз аны ички муктаждыктарды камсыз кылуу үчүн гана эмес, кайра иштетүү мүмкүнчүлүктөрүн түзүү үчүн дагы колдонуп жатабыз. Ишинин башында биз күнүнө болжол менен 50 тонна буудай иштеткенбиз, бирок дээрлик 100 тоннага чейин жетүүнү максат кылып жатабыз. Бул кант өндүрүүгө мүмкүнчүлүк берет, ошондой эле жергиликтүү азыктардан, мисалы кандуу, комби-туу, дистиллят жаратылган продукциябызды кеңейтет.

Баштапкы кыйынчылыктарга карабастан, бир нече жыл мурун ачылган завод өндүрүштү жолго койду. Башында чийки зат Чүй облусунан алып келинген, бирок ишкана толук кубаттуулукка жетип, үч сменада иштөөгө өттү. Жаңы сезон учурунда заводдо 100 адамга чейин иштеди, ал эми 2022-жылы 200 жергиликтүү фермерден буудай сатып алынды, бул аймактагы жер чарбасын колдоого жардам берди. Бирок бүгүнкү күндө ишкана олчомдогу финансы маселелери менен жапа чекүүдө, бул анын өсүшүнө кедергини болууда.

Ишкананын келечектеги өнүгүүсүнүн негизги аспекти - Бакай-Атин шекер заводу аркылуу модернизациялоо, ал күнүнө 100 тонна буудай иштетүүгө мүмкүнчүлүк берет. Бул үчүн Венгрия компаниясы "Teplocom" менен модернизациялык жабдыктарды сатып алуу боюнча келишим түзүлгөн, бул заводдун туруктуулугун камсыз кылууга жана өндүрүш кубаттуулугун жогорулатуға жардам берет. Модернизация иштетилген өндүрүштүн көлөмүнө гана эмес, ошондой эле продукциянын сапатына да таасир этет, жаңы мүмкүнчүлүктөрдү түзөт.

Мен финансылык мекемелерге бул маселени чечүү жана өндүрүштүк кубаттуулукту жогорулатуу үчүн кайрылдым. Шекер - бул күнүмдүк жашообузда жок коё турган негизги продукт, жана шекер өнөржайы өлкөнүн азык-түлүк коопсуздугунда маанилүү роль ойнойт. Ар жылы мамлекет азык-түлүк өндүрүшү менен алектенген ишканага акча бөлүп турат. 2022-жылы шекер заводубуз 140 миллион сомго каржылоо алууга макулдук алды, бирок арызды узак карагандан кийин, каржылоо четке кагылды. Бул биздин пландарымызды анча жакшы шарттарга алып келди, себеби биз чоң кеңейүүнү жана модернизацияны пландап жатабыз, бул оолор финансовыя инвестицияларды талап кылат»,- деп кошумчалады ишкер.

Мындан тышкары, 2022-жылы картошканы кайра иштетүү заводунун 80% даяр болуп, бирок акча жетишсиздигинин себебинен толук иштей албай жатат. Бул завод 120-150 жумуш ордун түзүүгө жана чипсы, картошка кызылча, полуфабрикат сыяктуу экспорттук потенциалы жогору продукцияларды чыгарууга мүмкүнчүлүк берет. Инвесторлор тарабынан кызыгуу жогору, бирок заводду иштеп чыгуунун жаратылышын ишке ашыруу жана потенциалын бошотуу үчүн кошумча инвестициялар керек. Завод жергиликтүү фермерлерге өз продукцияларын сатуучу көз каранды болуп, ошондой эле экономикалык туруктуулук шартында жаңы жумуш орундарын түзөт.

Эгер мамлекет ушул проектке колдоо көрсөтсө, бул жаңы жумуш орундарын түзүү, өндүрүштүк кубаттуулуктарын жүктөө жана Талас облусунун жана жалпы өлкөнүн экономикасын өнүктүрүүгө жардам берет.

Картошканы жана башка айыл чарба культураларын кайра иштетүүнү кеңейтүү жергиликтүү фермерлер үчүн жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачат. Ишкер бизнес арасында күчтүү өнөктөшцөрдү түзүп, шаарда жаңы жумуш орундарын түзүп жатат, айыл чарба продукциясынын кошумча суроосун камсыз кылат.

Ошентип, бул ишканаларды ийгиликтүү өнүктүрүү Талас облусунун экономикалык абалын суурлыкка жана мамлекеттик деңгээлде азык-түлүк коопсуздугунун жогорулоосуна жардам берет. Эгер керек болгон финансылык колдоо алынса, бул проект жеке бизнес өлкөдө ички өндүрүштү жана айыл чарба өндүрүшүн колдоодо кандайча көмөк көрсөтүүсүнүн үлгүсү болмок.

Картошка Кыргызстандагы эң популярдуу продукт болуп саналат, аны 90% дан ашык калк жейт. Бул өсімдүк ар кандай тамак-аштарда - суу, куурулган же бышырылган уникалдуу рецепттерден колдонулат. Картошкага болгон суроо сунуштан ашып, албетте, бул салада бизнес жүргүзүүнү актуалдуу кылат.

Кирешелерди көбөйтүү жана инвестицияларды коргоону камсыз кылуунун бир жолу картошканы кайра иштетүү болуп саналат. Биз өзгөртүү өнөр жайын сегменттерге бөлүштүрүү мүмкүнчүлүгүн берип, ар бири өз эрежелери боюнча өнүгөт. Стол картошка сатууда жоголгон пайда кайра иштетүүчү буюмдарды сатуудан, мисалы, пюре, чипсы, картошка фри жана модификацияланган крахмал аркылуу оңдолушу мүмкүн.

Бул контексте Талас облусунда картошканы кайра иштетүү боюнча проект келечектүү багыт деп аталат. ОсОО "Талас-Картошка" жогорку сапаттагы продукцияларды камсыз кылуу үчүн терең кайра иштетүү өндүрүшүн ачуу ниетинде, өлкө ичинде жана сыртта товар агымдарын оптимизациялоону көздөйт. Бул үчүн жергиликтүү фермерлерден 2000 тонна картошка сатып алуу пландаштырылууда, бул 400 жумуш орунун камсыз кылууга жашаган продукцияны алуу үчүн мүмкүнчүлүк берет. Проект көптөгөн жаңы жумуш орундарын түзүү жана картошканын кайра иштетүүсүнүн көлөмүн көбөйтүү үчүн потенциал түзөт.

Завод Талас шаарында жайгашып, картошка чипсы жана жармалар өндүрүү үчүн заманбап жабдыктар менен камсыздалган. Ал эффективдүү иштеш үчүн бардык керектүү компоненттерди камтыйт: ремонттук-механикалык өнөктөш, кутуча, картошка сактоочу склад, муздаткыч цехи жана суу алууга. Заводдун Талас өрөөнүндө жайгашуусу идеалдуу, анткени аймак картошканын өстүрүү үчүн ыңгайлуу, ал эми өнүккөн инфраструктура жана транспортту камсыздоо логистиканы кыйла жакшыртат.

Өндүрүш жабдыгы картошка чипсы өндүрүү линиясы, жогорку автоматташтырылуу деңгээли жана 500 кг/саатка чейин өндүрүмдүүлүк менен камсыздайт. Бул комплекс, индиялык компания тарабынан камсыздалган, чийки заттын оптималдуу сарпталуусун камсыздап, даяр продукциянын жогорку сапатын камсыздайт. Картошка чипсы өндүрүүдө заманбап технологиялар колдонулат, анын ичинде жуу, тазалоо, кесүү, бланшырдоо, кургатуу, картошканı кууруу, дүкөнгө азыктарды кошуу жана упаковка.

Проект картошка кайра иштетүүнүн көлөмүн жыл сайын көбөйтүүнү көздөйт, колдонулууга мүмкүнчүлүктөрү өсүп жатат. Нәтжеддени жергиликтүү фермерлерге жардам берилет жана жаңы жумуш орундарын түзүү пландаштырылууда, бул аймак экономикасына оң таасирин тийгизет. Бирок ушул амбициялуу проектти толук иштеп чыгуу үчүн кошумча инвестициялар жана колдоо керек», - деп жыйынтыктады ишкер.