Баткен облусунда деградирленген жерлерде шиповник өстүрүү пландалууда, - ФАО

Түштүк-баткен облусундагы Памиро-Алайдын кооз тоолору менен белгилүү. Бирок, бул региондун тургундары кескин континенталдык климат жана ири шаарларга алыстыктан улам олуттуу кыйынчылыктарга дуушар болушууда, бул өзгөчө аялдарга кескин таасир этүүдө. Алардын чечим кабыл алуу жана климаттык өзгөрүүлөргө адаптациялоо мүмкүнчүлүктөрү өтө чектелүү.
2023-жылы бул кыйынчылыктарды жеңүү максатында «Кыргызстандагы аялдардын жарандык коом уюмдары регионалдык жана улуттук деңгээлде климаттык тобокелдиктерди азайтууга, туруктуу тынчтыкка салым кошууга» деп аталган программа башталды. Бул долбоор Бириккен Улуттар Уюмунун Азык-түлүк жана айыл чарба уюму (ФАО) тарапынан, БУУ-да аялдар менен «Роза Отунбаеванын Инициативасы» фонду менен биргеликте, БУУнун Генералдык катчысынын тынчтыкты орнотуунун фонду тарабынан каржыланды.
Бул инициативанын ийгиликтүү ишке ашырылышынын бир мисалы Лейлектин Кара-Суу айылындагы долбоорунун пайда болушу болду. Бул айылдагы аялдар кургакчылыкка, деградацияга жана жер көчкүнүн таасирине кабылган азыраак продуктивдүү жерлерди итмунжукту (шиповник) өстүрүү үчүн колдонууга сунуш түзүштү. Бул климатына туруштук бере турган айыл чарба принциптерине негизделген ыкма азык-түлүк коопсуздугун жакшыртууга гана емес, ошондой эле климаттык өзгөрүүлөрдүн кесепеттерин азайтууга жана табигый кырсыктарга байланыштуу тобокелдиктерди төмөндөтүүгө жардам берет.
ФАО 2,200дөн ашык сапаттуу итмунжук көчөттөрүн жана тосмолорго материалдарды берүү менен колдоо көрсөттү. Суу менен камсыздоо тамчарап сугат системасы менен жүргүзүлүүдө, бул суу жетишсиздигине шарттарда өзгөчө актуалдуу. Итмунжук жемиштери C витаминдин жана башка пайдалуу микроэлементтердин жогорку деңгээлдерин камтып, бул айылдагы он беш үй-бүлө үчүн маанилүү киреше булагы болуп калат.
«Биздин айылда чоң жер участкалары жок, андыктан бардык продукциябыз бакчалардан жыйналат. Долбоордун жардамы менен мурда пайдаланууга болбой турган жерлерди иштетүүгө мүмкүнчүлүк алдык. Мындан тышкары, чет элдешибиз оңолуп, биз көбүрөөк сүйлөшүп, кызматташууга өттүк. Бирок эң негизгиси – мурда үйдөн чыкпаган аялдардын киреше табууга мүмкүнчүлүгү болду», – деди долбоорго катышуучу жана аялдар инициативдүү тобунун лидери Мамахаба Ормошева.
Бул долбоор жогорку кирешелерди көбөйтүүгө гана эмес, ошондой эле социалдык байланыштарды бекемдөөгө, региондун тынчтыкты орнотууга жана туруктуу өнүгүүгө салым кошууга да жардам берет. Келечекте тургундар итмунжук отургузуу аянтын кеңейтүүнү пландаштырууда, бул экономикалык потенциалды арттырып, климаттын өзгөрүлүп жатышында жашоо сапатын жакшыртууга мүмкүндүк берет.